نورپردازی شهری چیست؟ بررسی انواع به همراه مزایا و کاربرد
امروزه از چندین منظر نورپردازی شهری (Urban Lighting) اهمیت زیادی پیدا کرده و به تناسب آن شرکت های فعال در تولید چراغ های بیرونی و شهری هم توجه خاصی به این موضوع دارند. از یک سمت شاهد مهاجرت مردم از روستا به شهر و افزایش فرهنگ شهرنشینی هستیم که نیاز به نورپردازی را در مناطقی که تازه شروع به مسکن سازی شده را افزایش می دهد. از یک طرف تأثیرات نورپردازی مناسب بر جنبه های اجتماعی و اقتصادی ثابت شده است. هر چند در این مطلب به مزایای نورپردازی شهری خواهیم پرداخت اما بد نیست بدانید که با نورپردازی عالی و استفاده از چراغ های مناسب حس امنیت بیشتری به مردم داده می شود و می توانند از محیط اطراف خود لذت بیشتری هم ببرند. در ادامه بیشتر به تعریف نورپردازی شهری، انواع آن و مزایایی که به همراه دارد می پردازیم.
منظور از نورپردازی شهری چیست؟
نورپردازی شهری به طور خیلی ساده یعنی روشن ساختن فضاهای شهری برای محیط زیست و افرادی که در آن منطقه زندگی می کنند یا به هر نحوی رفت و آمد دارند. نورپردازی و روشنایی نقش زیادی در توسعه شهری دارد به نحوی که باعث می شود مردم بتوانند همان فعالیت هایی که در طی روز داشتند را در شب هم با کمال آرامش و در امنیت کامل انجام دادند و به عبارتی پویایی و زنده بودن محیط شهری حفظ شود.
نورپردازی شهری محدود به چراغ های خیابانی که در جاده ها، اتوبان ها و بزرگراه ها استفاده می شود نیست و شامل کلیه معابر، پارک ها و فضاهای سرسبز، پل ها، ساختمان ها، میادین، جلوی مغازه ها و غیره هم می شود. اما باید دقت کرد که نورپردازی شهری برای همه نقاط و قسمت ها یکسان نیست و برخی از قسمت های شهری به نور کمتری نیاز دارند.
سه لایه نورپردازی شهری
اساسا در حوزه شهری وقتی صحبت از فضای شهری و نورپردازی می شود سه لایه مطرح هستند:
- تمرکز بر روی پیش نیازهای پایه ای و مهم نورپردازی جهت تأمین امنیت
اولین لایه و نکته بسیار مهم در نورپردازی شهری بر روی پیش نیازهای حساس و مهم نورپردازی مثل تأمین امنیت عابرین و رانندگان تمرکز دارد. مثل چراغ های خیابانی که شامل نورپردازی خیابان ها و بزرگراه ها هستند که هم به آنها برای ادامه مسیر کمک می کنند و هم امنیت را تأمین می سازند.
- نورپردازی زیرساخت ها
دومین لایه، نورپردازی زیر ساخت هاست تا عابرین بتوانند زمانی که در محیط شهری هستند به خوبی از زمان تفریح و استراحت خود لذت ببرند. بر همین اساس در این لایه از نورپردازی، تجهیزات و چراغ ها در محیط هایی مثل معابر، پارک ها، میادین و سایر مکان های عمومی مشابه نصب می شوند.
- نورپردازی دکوراتیو
سومین لایه مربوط به نورپردازی دکوراتیو است که مربوط به ویژگی های معماری محیط شهری است تا زیبایی آنها دو چندان شود. به عنوان نورپردازی نمای ساختمان ها، نورپردازی مجسمه های شهری، پل ها و غیره در این دسته قرار می گیرند.
مکان های مختلف نورپردازی شهری
نورپردازی فضای شهری در مکان های مختلف قابل اجراست و شهرداری ها و حتی افراد مختلف و صاحبان کسب و کارها می توانند از آنها استفاده کنند. براساس مکانی که تجهیزات نورپردازی در سطح شهر می توانند نصب شوند انواع نورپردازی شهری شکل می گیرند که عبارتند از:
- نورپردازی در پارک های شهری
پارک ها به عنوان یکی از مکان های اصلی برای تفریح و شادی مردم باید همواره نورپردازی خاص با تجهیزات مناسب داشته باشند. نورپردازی فضای سبز شهری که مهمترین و شاخص ترین آن پارک ها هستند نیازمند توجه به سه فاکتور بسیار مهم یعنی رنگ نور و دمای نور و شدت نور است. مثلا اگر مجسمه ای وجود دارد نور متمرکز مناسبتر است. یا مثلا نورپردازی در پای درختان به سمت بالا، نورپردازی در قسمت های معابر و غیره نمونه ای از ایده هایی است که امروزه در حال اجرا هستند.
- نورپردازی فضای سبز شهری
سایر بخش هایی که در نورپردازی فضای سبز شهری قرار می گیرند مثل زمین های بازی، فضاهایی که با چمن و پوشش گیاهی مختلف هستند، محل های نشیمن عمومی و خانوادگی و غیره که جای زیادی برای مانور دادن و ایده پردازی دارند. مثلا با خرید چراغ های چمنی جلوه این قسمت ها دو چندان می شود مخصوصا اگر از رنگ خاصی هم استفاده شده باشد. بنابراین اگر دقت کنید نورپردازی فضای سبز شهری فقط برای ایجاد حالت بصری بهتر نیست بلکه جنبه زیباسازی هم دارد.
- نورپردازی اتوبان های شهری
نورپردازی محیط شهری چه در داخل و خارج از آن شامل نورپردازی خیابان های اصلی و فرعی، بزرگراه و اتوبان ها هستند. در نورپردازی این بخش ها توجه به کیفیت و CRI نور اهمیت بسیار بالایی دارد. از طرفی چون این نوع چراغ ها باید به شکل شبانه روزی روشن باشند، کم مصرف بودن لامپ های مورد استفاده هم درجه اهمیت فوق العاده ای دارد به همین دلیل استفاده از چراغ های خیابانی ال ای دی که با فناوری SDM تولید می شوند بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
- نورپردازی معابر شهری
نورپردازی معابر و گذرگاه های شهری چه در خیابان ها، کوچه ها و حتی معابری که در سطح پارک ها وجود دارد هم برای تأمین امنیت انجام می شود و هم برای زیباسازی و بولد ساختن قسمت های مهم یا بخش های تزیینی نظیر مجسمه هاست. به همین دلیل هم به نوع چراغ ها و مدرن بودن آنها باید توجه داشت و هم به شیوه و روش نوین نورپردازی. گاهی اوقات در معابر درون شهری، شاهد وجود آب نماهای سنگی هستیم که باید نسبت به اصول نورپردازی آبنماهای سنگی هم تسلط کامل داشت که در مطلبی جداگانه به طور کامل توضیح داده ایم.
- نورپردازی خیابان های اصلی
برای نورپردازی خیابان های اصلی از تیرهای چراغ برق در کناره یا بین دو لاین رفت و برگشت استفاده می کنند. امروزه برای زیباسازی چراغ های خیابانی از ستاره های نورانی و لامپ های مختلف استفاده می کنند تا به خوبی آذین بندی شوند. طرح های گوناگون و شکل های مختلف نورپردازی باعث می شود تا فرم خشک و بی روح چراغ های خیابانی از بین برود و چشم عابرین از دیدن آنها لذت ببرد.
- نورپردازی گارد ریل
یکی از مهمترین قسمت های نورپردازی شهری مربوط به گارد ریل ها و حاشیه جاده هاست مخصوصا در جاده های قدیمی که بیشتر تصادفات را تشکیل می دهند. امروزه در استانداردسازی جاده ها، محل نصب برای چراغ های خیابانی و پروژکتورها وجود دارد.
- نورپردازی پل ها
نورپردازی بخش بیرونی و بدنه پل ها شاید چندان واجب و ضروری بنظر نرسد اما قطعا در زیباسازی و ساخت نماد شهری بسیار تأثیرگذار است. در همین راستا می توان به پل های معلق در شهرهای ایران یا پل طبیعت در تهران اشاره کنیم که چه جلوه زیبایی در شب پیدا کرده اند.
- نورپردازی نمای ساختمان
نورپردازی نمای ساختمان های تجاری، اداری و مسکونی و حتی برج ها نیز بخش قابل توجهی از پروژه های نورپردازی شهری را شامل می شوند و در دستور کار شهرداری ها قرار دارد. برای آشنایی بیشتر با انواع نورپردازی نمای ساختمان و چراغ های مورد استفاده برای آن توصیه می کنیم حتما مقاله ای که در این خصوص نگارش کرده ایم را مطالعه کنید.
- نورپردازی پیاده روها
نورپردازی پیاده روها اگر مهمترین قسمت نورپردازی شهری نباشد قطعا یکی از مهمترین ها به شمار می رود. برای نورپردازی پیاده روها تمامی این مسئولیت، متوجه شهرداری ها نیست چرا که طبیعتا مغازه و فروشگاه های مختلفی هم هستند که برای زیباسازی ویترین و نمای فروشگاه اقدام به نورپردازی خواهند کرد. در این قسمت ها استفاده از چراغ های پایه بلند و کوتاه مخصوصا در سبک مدرن بسیار رواج پیدا کرده است.
- نورپردازی تونل های داخل شهری
چراغ های تونل های سرپوشیده باید به شکل دائمی و شبانه روزی روشن باشند چرا که نور طبیعی و محیط تنها بخش ورودی را پوشش می دهد. برای این منظور بهترین گزینه، استفاده از چراغ های تونلی است که انواع مختلفی دارند و انتخاب آنها نیازمند اصول خاصی است که در مقاله ای جداگانه به آن پرداخته ایم.
- نورپردازی میادین شهری
میادین شهری هم امروزه به روش های مختلف نورپردازی می شوند تا جلوه و نمود خاصی پیدا کنند. به عنوان مثال اطراف میدان را کاشی کاری می کنند و داخل آنها از چراغ های توکار استفاده می کنند. برای مطالعه دقیق و بررسی تفاوت بین چراغ توکار و روکار به مقاله ای که در این خصوص نوشته شده مراجعه نمایید. گاهی اوقات نیز از چراغ های مدرن پایه کوتاه استفاده می کنند تا جلوه شهر کاملا بروز و مدرن باشد.
- نورپردازی مجسمه های شهری
نورپردازی مجسمه های شهری که در پارک ها، میادین، پیاده روها و قسمت های مختلف نصب می شوند از دیگر جنبه های نورپردازی محیط شهری است. نورهای استفاده شده بیشتر جنبه تأکیدی دارند و شدت نور بالا نیست به عنوان مثال از چراغ های توکار در پای مجسمه ها استفاده می کنند که با تابش نور از پایین به بالا، جلوه خاصی در شب پیدا می کنند.
انواع نورپردازی شهری
تا اینجا در مورد انواع نورپردازی شهری براساس مکان و محل نصب چراغ ها صحبت کردیم. در این بخش به بررسی روش های نورپردازی شهری می پردازیم به عبارت دیگر در رابطه با این مورد صحبت می کنیم که برای هر کدام از مکان های نورپردازی شهری چه روش هایی می توان پیاده سازی کرد. از چه زاویه ای می توان نورپردازی داشت و هر روش چه مزایا و کاربردهایی دارد:
- نورپردازی از پایین یا Down Lighting
نورپردازی از پایین بیشترین کاربرد را برای فواره ها، درخت ها، نماهای تاریخی، بیلبوردهای تبلیغاتی و البته مجسمه ها دارد که زیبایی خوبی ایجاد می کند اما از لحاظ آلودگی نوری اصلا مناسب نیست. برای این نوع نورپردازی لازم است که چراغ ها توکار و به شکل مخفی باشند و با یک لایه مقاوم روی آنها پوشانده شود. البته گاهی اوقات در این روش نور با زاویه مایل یا کج هم تابیده می شود.
- نورپردازی مستقیم یا Direct Lighting
در این روش از نورپردازی شهری هدف این است که شئ یا آبجکت مورد نظر به خوبی و با وضوح کامل دیده شود و کل توجه بیننده را به خودش جلب کند. در این روش باید به خوبی بتوانید جسم مورد نظر را از محیط اطراف آن جدا کنید و به شکل شاخص به نمایش بگذارید. در این روش از چراغ های موضعی استفاده می کنند.
- نورپردازی از بالا به شکل مستقیم یا زاویه دار یا Up Lighting
روشی رایج و محبوب در سراسر دنیا که برای نورپردازی شهری استفاده می کنند. نورپردازی از بالا برای سطوح افقی و عمودی و فضاهای مختلف به کار می رود. مثلا مسیرهای شهری با تیرهای چراغ برق نورپردازی از بالا به پایین دارند.
- نورپردازی به شکل داخلی یا جاساز شده
حتما بیلبوردهای تبلیغاتی و تابلوهای تبلیغاتی که در سطح شهر وجود دارند و از درون روشن هستند را دیده اید. در این نمونه ها از روش نورپردازی به شکل داخلی یا جاساز شده استفاده کرده اند که علاوه بر زیبایی، باعث شده تا خوانایی بیشتر شده و چشم بیننده اذیت نشود. بنابراین باید دقت کرد که میزان شدت نور خیلی زیاد نباشد که باعث خیرگی و اذیت چشم گردد.
- نورپردازی های تزیینی یا دکوراتیو یا Decorative Lighting
نورپردازی تزیینی برای بولد کردن بخش های خاص و المان های شهری مثل مجسمه ها انجام می شود. با این کار نه تنها توجهات بیشتری به سمت این المان ها می رود بلکه با زیباتر شدن، به زیباتر سازی هر چه بیشتر فضای شهری کمک خواهد کرد.
اهمیت نورپردازی شهری
زندگی و رفتار انسان ها در شب با روز کاملا متفاوت است چرا که ساعت کاری به اتمام رسیده و در شب اکثر افراد به دنبال خرید، گشت و گذار، قدم زنی، تفریح و غیره هستند. بنابراین نورپردازی شهری باید به گونه ای انجام شود که تمامی نیازها و احتیاجات افراد تأمین شود. در ادامه اهمیت نورپردازی و مزایای آن در محیط شهری را بررسی می کنیم:
- شناسایی بهتر فضا
یکی از مهمترین مزایای نورپردازی شهری، شناسایی بهتر فضا چه در معابر و برای عابرین پیاده و چه راه های ارتباطی در جاده ها و اتوبان های مختلف است. حتی با نورپردازی شهری تأثیر تبلیغات، تأثیرگذاری المان های شهری و غیره بیشتر می شوند چون بهتر شناسایی می شوند و خودنمایی می کنند.
- زیبایی سازی محیط
مزیت مهم بعدی نورپردازی محیط شهری، زیبا ساختن فضاست به نحوی که تمامی پتانسیل ها و نقاط قوت فضاهای مختلف نمایان می شود البته به شرطی که به مواردی مثل آلودگی نوری و خیرگی نور توجه شده باشد. بنابراین هدف از نورپردازی در فضای شهر این است که زیبایی محیط شهری دو چندان شود.
- تأمین امنیت
طبیعتا عبور و مرور در یک فضای کاملا روشن حس امنیت بسیار بیشتری منتقل می کند بنابراین طبیعی است که یکی از مهمترین مزایای نورپردازی در فضای شهر، افزایش امنیت باشد. طبق مطالعات شهری به این نتیجه رسیده اند که هر چقدر نورپردازی و به دنبال آن روشنایی محیط بیشتر باشد میزان وقوع جرم کمتر می شود.
- ارتقای کیفیت زندگی
با توجه به اینکه نورپردازی بر روی زیبایی محل زندگی و افزایش امنیت آن نقش ایفا می کند طبیعتا همین دو عامل به نوبه خود روی سطح کیفیت زندگی تأثیرگذار هستند. به همین دلیل یکی از شاخصه های شادابی و رضایت ساکنین یک منطقه، حرفه ای بودن نورپردازی و استفاده از روش های نوین است.
- هویت بخشی به المان ها
شاید به این موضوع خیلی دقت نکرده باشید اما المان های شهری مثل مجسمه ها، مبلمان شهری و غیره حتی اگر بهترین و در نوع خود زیباترین باشند، بدون نورپردازی اصولی و حرفه ای، یک شئ ساده فضا پرکن بیشتر نیستند. به همین دلیل یکی از دلایل اهمیت نورپردازی در محیط شهری، هویت بخشیدن به المان و بخش های مختلف است.
جمع بندی مطالب
نورپردازی شهری به کلیه فرایندها، مدل ها و روش های نورپردازی می گویند که نتیجه روشن تر ساختن فضای زندگی، امنیت بخشیدن و هویت دادن به محیط و افزایش کارایی و شادابی ساکنین است. بنابراین در اجرای نورپردازی شهری باید از کارشناسان حرفه ای مشورت گرفت و از چراغ های درجه یک و امروزی خرید کرد. ما در سایت شب‌تاب برای چندین نمونه از این نوع نورپردازی، بهترین و مقاوم ترین محصولات را در اختیار داریم که با ورود به صفحه لیست چراغ های محوطه، می توانید انواع چراغ ها را با مشخصات کامل مطالعه نمایید.
نویسنده: علیرضا قانع