آیا ال ای دی ها پرتوی فرابنفش دارند؟
فناوری با وجود خوبی‌هایش و تاثیر مثبتی که بر کیفیت زندگی ما گذاشته، همیشه موضوعی قابل بحث در بین دانشمندان و پزشکان است. محصولاتی که امروزه زندگی را برای ما آسان کرده‌اند، گاهی با عوارض خاص خودشان هم همراه هستند. مثلا درباره لامپ‌های ال ای دی همیشه حواشی گوناگونی وجود دارد. آیا نور این لامپ‌ها تاثیر مخربی بر رشد جسمی کودکان و نوجوانان دارند؟ آیا استفاده از روشنایی ال ای دی‌ها در محیط، باعث آسیب دستگاه بینایی ما می‌شود؟ یا حتی یک سوال جدی‌تر! آیا ال ای دی ها اشعه‌ی فرابنفش دارند؟
اشعه‌ی فرابنفش چیست؟
نام یو وی (به انگلیسی:Ultraviolet) یا همان اشعه‌ی فرابنفش را احتمالا این روزها بیش از هرجا در زمان خرید عینک‌های آفتابی می‌شنویم. پزشکان عقیده دارند نباید به صورت مستقیم به نور آفتاب نگاه کنیم و لازم است در تمامی فصول سال ( خصوصا نیمه‌ی اول آن یعنی بهار و تابستان)، با عینک‌های آفتابی در فضاهای باز تردد کنیم تا از چشمانمان محافظت کرده باشیم. یو وی انرژی الکترومغناطیسی است که از خورشید ساطع می‌شود. این اشعه به قدری خطرناک است که خاصیت سوزانندگی دارد و می‌تواند باعث آسیب دیدن پوست و چشم انسان شود. این اشعه انرژی زیادی دارد و گستره‌ی آن به سه بخش آ، ب و ث تقسیم می‌شود. منطقه‌ی آ، همان گستره‌ای است که به لامپ‌های ال ای دی و چراغ‌ها مربوط می‌شود، گستره‌ی ب، پرحرارت‌ترین و خطرناک‌ترین قسمت این محدوده است و گستره‌ی ث، کاملا توسط لایه ازون و جو زمین جذب می‌گردد.
با این حال خوب است بدانیم اشعه‌ی فرابنفش که روئیت آن برای چشم انسان‌ها ممکن نیست، در خطرها و زیان‌هایش خلاصه نمی‌شود و مصارف طبیعی خودش را دارد. این اشعه می‌تواند باکتری‌های خاصی را از بین ببرد یا برای ضدعفونی کردن آب‌ها در اندازه‌های بالا، تصفیه و میکروب‌زدایی آنها کاربرد دارد. تشخیص اصل بودن اسکناس‌ها یا تقلبی بودنشان و شناخت سنگ‌های خاص و قیمتی نیز، از جمله کارهایی هستند که به وسیله اشعه‌ی فرابنفش صورت می‌گیرند.
ساختار ال ای دی ها
آیا ال ای دی ها اشعه‌ی فرابنفش دارند؟ پیش از پاسخ به این سوال خوب است ساختار کلی ال ای دی‌ها را بررسی کنیم. این نوع لامپ‌ها بدون استفاده از جیوه ساخته می‌شوند برای همین هم جزو محصولات سبز و تا حدی دوستدار طبیعت به حساب می‌آیند. البته که در ساختار این لامپ‌ها، از مقدار کمی سرب هم استفاده می‌شود اما با داشتن علم به اینکه ال ای دی‌ها فاقد جیوه هستند، می‌توانیم دریابیم که این نوع لامپ‌های روشنایی به نسبت انواع مهتابی، چه برای استفاده در محیط‌های داخلی و خارجی و چه برای طبیعت، کم ضررتر هستند.
نکته‌ی دیگری که باید به یاد داشته باشیم این است که به نسبت دیگر لامپ‌ها، نشکن بودن ال ای دی‌ها یک نوع مزیت به حساب می‌آید و باعث می‌شود فلز سرب موجود در لامپ، به فضای شخصی ما وارد نشود و به همین خاطر آلودگی و دردسری تولید نخواهد شد. در این مورد جنس حباب لامپ‌ها نیز تاثیرگذار است. در ساخت لامپ‌های ال ای دی معمولا از حباب‌هایی با ساختار محکم و غیرشیشه‌ای استفاده می‌شود که امکان و احتمال شکستن لامپ را به حداقل برساند و از ایجاد آلودگی‌های شیمیایی جلوگیری کند.
وجود اشعه‌ی فرابنفش در ال ای دی‌ها، شایعه یا حقیقت؟
نکته‌ای که خوب است در مواجهه با این نوع سوالات و البته در حین استفاده از فناوری در این دنیای صنعتی بدانیم، این است که هیچ وقت جواب‌های صفر و صدی درست‌ترین و صادقانه‌ترین جواب نیستند. برای همین هم اگر تا به حال از شرکت‌های مختلف این را شنیده‌ایم که ال ای دی‌ها به هیچ وجه ضرر و زیانی برای مصرف‌کنندگانشان ندارند، باید بدانیم این طور نیست. از طرفی دیگر این نکته را هم باید در نظر بگیریم که در بین لامپ‌های موجود در بازار، ال ای دی‌ها سالم‌ترین نمونه‌هایی هستند که می‌توانیم خریداری کنیم. این نوع لامپ علاوه بر اینکه در بین نمونه‌های مشابه خود، اقتصادی‌ترین انتخاب برای چراغ های محوطه و فضای باز است، از لحاظ داشتن اشعه‌ها و زیان‌های گوناگون هم می‌توان گفت کم‌ضررترین محصول روشنایی‌بخش است.
واقعیت این است که ال ای دی‌ها مقدار بسیار کمی پرتوی فرا بنفش تولید می‌کنند اما نکته‌ی قابل توجه این است که بخش بسیار کمی از این یو وی تولید شده را از خود به فضای خارجی ساطع می‌کنند. همچنین گفته می‌شود در نمونه‌های زرد رنگ ال ای دی‌ها، همین اندازه یو وی هم به حداقل خودش می‌رسد و در مقایسه با نمونه‌های سفید رنگ، زرد رنگ‌ها سالم‌تر نیز هستند. دلیل اینکه ال ای دی‌ها بخش کمی از اشعه ماورای بنفش را ساطع می‌کنند این است که یک تغییر شیمیایی داخل لامپ سرنوشت یو وی موجود در آن را عوض می‌کند! وجود فسفر باعث می‌شود این اشعه تبدیل به نور شود و بخشی از خواص قبلی خود را در این پروسه از دست بدهد.
نکته‌ی قابل توجه این است که استفاده از ال ای دی‌ها در محیط‌های داخلی حتی در بسیاری از مواقع می‌تواند به حفظ محیط و ابزار و وسایل خانه، کمک شایانی کند. قالی‌ها و فرش‌ها، وسایل لعاب‌خورده و روکش‌دار و رنگی معمولا در خطر از بین رفتن یا سوختن بر اثر تابش مستقیم آفتاب قرار دارند، با این حال وجود ال ای دی‌ها در محل می‌تواند از این اتفاق جلوگیری کند. برای همین هم هست که در طراحی نور در موزه‌ها و تالارهای حفظ اشیای قیمتی از این نوع لامپ استفاده می‌شود.